Son günlerde; Marmara denizinde karşımıza çıkan Deniz salyalarını hiç görmemişcesine şaşkınlıkla izlenmektedir. Bilimsel yorum yapanlar gördüklerini karşılaştıklarını anlatanlar, daha iyi görmek için denizen dibine dalanlar, bu güne kadar edinmiş olduğu kariyerine atıfta bulunup  bilip bilmez yorum yapanlar, benim dediğim daha doğrudur diye ısrarla örneklemeler ve küflü raflardaki bilgi birikimlerine atıfta bulunanlar. Küresel ısınmayı sebep gösterenler yanısıra sonuçta, dünyada hiçbir ülkenin tekbaşına sahip olamadığı bir iç deniz yok oluyor içersindeki canlılar can çekişiyor onları kurtarmak şöyle dursun neden olmuştur diye araştırma yapanlar; bu çaresizliğe bir nebze olsun çözüm bulabilecekmi?

​

1970 senesi ve sonrasında istanbula şehirler arası otobüsle gelenler okmeydanından haliçe doğru inen rampanın ve haliçin üzerindeki köprünün üzerinden topkapı otogarına geçerken istanbula geldiklerini haliçin o meşhur havasını ciğerlerinde hissettikleri an iğrenç fosil kokusunun genizlerini yaktığını hafızalarından kolay kolay silemediklerini hatırlarlar.  Haliçin dayanılmaz kötü kokusu çevresinde oturmaya gezmeye bile imkan yaratmazken şimdilerde haliç üzerinde balık avlamak ve çevresinde oturmak için milyonlar ödemek dünyaca ünlü altınboynuzun gökyüzüne yansımasını görmek için geziler düzenlenmektedir.

 

Haliç’in 1970li yıllarda bakteri kokusuna dayanamayanlar haliç köprüsünde balık tutmak yerine kumkapıdan sandal kiralayıp yada Beşiktaş Ortaköy’den salladıkları oltalar ile bir saat de kendileri ve komşuları için tuttuğu istavritleri palamutları paylaşmanın keyfini çıkarmışlardır.

 

O zamanları alınan radikal kararlar ile Haliç ve onu besleyen Kağıthane deresinin çevresini saran sanayi atığını; Haliçe boca eden kimyasal üretim tesisleri; hızla boşaltılmaya ve haliçten daha büyük İzmit körfezine, binlerce sanayi tesisi olarak yerleştirilmeye atıklarını marmaraya boşatmaya devam etmektedir. 

 

Ayni şekilde yüzyıllardır, gemi onarım ve yeni gemi inşası için Haliç kıyısını işgal eden gemi sanayi de İzmit Körfezin her iki yakasını kaplayarak Tuzla ve Yalova daki tersanelerle;  dünyanın gemisini onarmak adına ortaya çıkan pisliğini atığını marmaraya boca etmektedir. 

​

O zamanlar Haliçten değilde Haremden Arabalı vapurla geçip sahilden yeşilköye gidenler meşhur Kazlıçeşme kokusu; hala hafızalardan silinmeden, Tuzla’nın tepelerine koşullandırılan Deri Organize Sanayine kurdukarı ileri biolojik arıtma tesissinin bakteri kokusunu; Tuzla ileri biolojik arıtma tesisine yapılan ara bağlantı ile aktararak, Marmara’ya derin desarj ederek kurutulduğunu zannetmek için derin deşarja, milyon dolarlar harcandığı halde hem Deri organize sanayinin içinden geçenler, hemde Tuzlayı ziyaret edenler, bakteri kokusundan hala nasiplerini almaktalar.

 

Ülkemizde olduğu gibi dünyada yerleşik ülkelerin ihtiyaçları olan benzer kimyasal ve endüstriel tesislere sürekli yer değiştirerek içinde bulundukları sorundan kurtulacaklarını zannetmek yerine atıklarını notralize ederek bertaraf etme tesisleri kurarak ve onların işletme bedellerini ödeyerek ve ödedikleri işletme bedellerini ürettikleri ürüne yansıtarak, dünya pazarlarında rekabet ederken, bizde ise ürünler ve onarım hizmetlerinde dünya pazarlarında rekabet edebilmek için ilk yapılan şey atık işletme maliyetlerini kısarak, yetersiz arıtma çıktılarını marmara denizine göndermektedir. 

 

Eğer bir yerde kötü koku varsa orada bakteri vardır. Bakterinin mikro organizma olduğunu ve bölünerek çoğaldığını bir yerden başka biryere aktarılarak yok olmadığını ayrıca kendilerini korumak için bir araya gelerek  koruyucu bir örtü edindiklerini bilmek için bilimsel yöntemlerle uzun uzadıya anlatarak kafa karıştırmak yerine; ekonomi yapmak adına, elektrik tasarrufu yapan Arıtma tesislerinin elektrik faturalarını sorgulamak gerekir. Tasarruf yaptığı düşünülen her elektrik sarfiyatının Marmara’ya boca edilen bakteri demek oduğunu anlamak ve anlatmak gerekir. 

​

Arıtma tesislerinden derin deşarjla gönderilen bin bakteri denizde milyar sayıya ulaşarak beslenmek için balık yumurtalarına saldırıp denizdeki doğal yaşamı yok etmektedir. Oysa belediyelerin arıtma sistemlerinde yaptıkları elektrik tasarruflarına karşın, tüketicilerin su faturalarına yansıtılan atıksu bedellerinden indirim görülmemiştir.

 

Demekki arıtma tesislerinin işletme bedeli tüketiciden alındığı halde işletmede elektrik tasarrufu yapmak adına Marmara Denizi’ne bakteri deşarjı yapılıp yapılmadığı bağımsız kuruluşların denetimine bırakılmadığı sürece kamuoyu şüphelerini üzerine çekecektir.

 

1978 yılında Kanada da Ontario gölüne giren kargo gemilerinden gölün tabiatını korumak adına IMO tarafından gündeme getirilen gemilerin ballast suyunun kontrol altında tutulması kararı yıllarca gemiler Amerika Kıtasına 200 mil kala ballast sularını değiştirerek ancak Amerika kıyılarına girebilmişlerdir. Bununla birlikte denize kıyısı olan ülkelerin 2017 yılında IMO kararları ile zorunlu hale getirdiği 500 gt (gross ton) dan büyük gemilerde ballast suyu arıtma sistemleri bulundurma zorunluluğu getirilmiştir.

 

Bu karar doğrultusunda, 2015 yılından bu yana hazırlıkla başlanan Tuzla ve Yalova’da ki Tersaneler’de  ballast suyu arıtma sistemi monte eden gemiler kurulacak sistemin yanı sıra ballast tanklarında bakteri yoğun sedimanı (bakterili çamur) ballast tank diplerindeki tapaları bulundukları havuzda açarak denize kontrolsuz boca etmekteler. Gemilerin ballast tanklarını temizlemek adına yapılan bu işlem binlerce geminin ballast suyuna eşdeğer yoğun bakteri yığını kontrolsuz denize boşaltılması Marmara Denizi’nin bu günlerde yaşadığı sorunlardan biri olmaktadır. 

​

Gemilerin ballast suyu arıtma sistemi kurulması ileriye yönelik faydalı işlem olduğu halde bu faydalı sistemi kurmak adına geminin ballast tanklarında yapılan temizliğin bedeli; Marmara Denizi’ni kirletmek olmamalıdır.

 

Marmara’ya kıyısı olan her tersaneye kurulacak arıtma sistemleri ile bu kirliliği beraberinde getiren gemi sahibine maliyeti ödetilerek Marmara Denizi’nin gemilerden olası kirlilikten kurtulması sağlanabilir.

 

Aynı şekilde İstanbul’un çeşitli bölgelerinde kurulu olan ileri biyolojik arıtma tesisleri Marmara Denizi’nde derin deşarja gönderdikleri Arıtma atıklarını arıtma cihazından ve arıtma suyu test cihazından geçirerek gerçek zamanlı atık su kalitesini kontrol edebilecek sistemler kurulabilir.

 

Marmara ve Karadeniz iç deniz olması itibarı ile Karadeniz ve marmara kıyılarına yük almaya gelen gemiler Çanakkale Boğazına girdikten sonra yük aldığı limanda ballast tank suyunu basma kısıtlamaları nedeni ile geminin ballast suyunu  basmaya başlamaktadırlar. Yük almak için vardığı limana gemi tanklarında ballast suyu olmadığını bildirerek herhangi bir ceza yada kısıtlama işlemine tabi olmamaktadırlar. 

 

Bu nedenle Marmara’da yük alan yada Boğazlardan transit geçen gemiler Marmara’ya bıraktığı mikro organizmalar bir mülteci gibi hareket ederek, Gemiye ballast suyu alınan denizde sakin oldukları halde Marmara’ya bırakıldıklarında; bir canavara dönüşerek balık yumurtalarına saldıracak beslenecek ve bölünerek hızla çoğalacaklardır. Bir iken milyon ve milyar sayılara ulaşacaklardır.

 

Marmara Denizi’ne kimyasal atık ve ballast suyu bırakan gemilerin takibini yapabilmek için bazı belediyeler uçak satın alarak kontrol etmek istediler. Bir zamanlar gemilerin üzerinden uçurdular. 

 

Dünya’da ise bırakın denizleri okyanusa kıyısı olan devletler; artık okyanuslarda ve denizlerdeki kirlilikleri uydudan mağnetik dalgalar ile kontrol ederek hangi gemi hangi saat denize nasıl bir atık bıraktığı bu atığın özelliği ne olduğu konusunda anında bilgi sahibi olabiliyor.

 

Geminin adı kime ait olduğu nereden nereye gittiği bilgileri anında öğrenilerek uydudan fotoğrafla çekilen durum uluslararası ticaret kuralları doğrultusunda cezai işleme tabi tutularak denize kontrolsüz atık ya da kontrolsüz ballast suyu bırakılmasının önüne geçilmiş olacaktır. 

 

Sonuç olarak, arıtma tesislerine gerçek zamanlı online kontrol cihazı , tersanelere ballast suyu arıtma cihazı , transit geçen gemiler için Marmarayı komple tarayacak gerçek zamanlı online uydudan kontrol cihazı Marmara’nın biyolojik kirliliğinin önüne geçerek kirlenmenin yavaşlatılması ayrıca bakteri yoğun nehir, kanal ağzı ve derin deşarj çıkışlarında yapılacak deniz dibi kazılardan toplanan bakteri yoğun çamur briket yapılarak yok edilmek üzere bertaraf edilecektir. 

 

Arıtma tesisleri ve gemi hareketliliği kontrol altına alınacak şekilde yapılacak gerçek zamanlı denize atık kontrol sistemi aynı zamanda boğazdan geçecek gemilerin baca gazı emisyonlarınıda kontrol edecek ve uyarı ve ceza oluşturacak bilgilerin toplanmasını sağlıyacaktır. 

 

Gerçek zamanlı atık kontol sistemleri hem endüstriyel hemde deniz araçları atıklarının kaynağını anında tespit ederek yaptığı kontroller caydırıcı bir etki yaratarak bilinçsizce, Marmara Denizi’nin kirlenmesinin önüne geçecektir.

 

Kirlenme kaynakları engellenen Marmara Denizi kendi kendini temizleyerek, denizde canlı  sayısında artışa neden olacak ve Marmara Denizi tabii yapısına kısa zamanda kavuşacaktır.